45 lat pracy artystycznej
Jerzy Grałek - aktor, pedagog, reżyser
Do teatru trafił jeszcze przed studiami aktorskimi w łódzkiej PWSTiF. Jako absolwent Liceum Plastycznego został zatrudniony w sezonie 1964/65 w Teatrze Lalki i Aktora Ateneum w Katowicach. Tu nie wykorzystano jednak jego talentów plastycznych, zatrudniono go natomiast jako adepta w zespole aktorskim. Debiutował 28 listopada 1969 roku na scenie Teatru Polskiego w Bydgoszczy rolš Wacława w Zemcie Fredry w reżyserii Kazimierza Łastawieckiego. W cišgu kilku pierwszych sezonów był zaangażowany w teatrach Olsztyna, Łodzi i Wrocławia. Dyrektor Krystyna Skuszanka zaprosiła go do zespołu Teatru im. J. Słowackiego w 1974 roku. Ze scenš tš był zwišzany przez dwanacie lat, podczas których stworzył wiele wybitnych ról, przede wszystkim w repertuarze klasycznym na czele z postaciami: Sułkowskiego w Sułkowskim Żeromskiego w reżyserii Jerzego Zegalskiego i Adama, Brata Alberta w Bracie naszego Boga Wojtyły w reżyserii Krystyny Skuszanki. Do Starego Teatru został zaangażowany w 1986 roku i pozostaje w jego zespole do dzi.
Jerzy Grałek - aktor dynamiki i siły, skupiony i precyzyjny - zaskakujšcy w swych licznych metamorfozach. Harmonijnie łšczy mroczny dramatyzm z autoironiš i naturalnš vis comica. Doskonałe warunki sceniczne zadecydowały, iż w pierwszych latach jego emploi obfitowało w role amantów, tragicznych i romantycznych bohaterów, m.in.: szekspirowskich Makbeta i Hamleta, Zbigniewa w Mazepie Słowackiego czy Astrowa w Wujaszku Wani i Trigorina w Mewie Czechowa. Spotkanie z Rudolfem Zioło otworzyło nowy etap jego aktorskich poszukiwań. Role zagrane w inscenizacjach tego reżysera: Dr Bormentala w Psim sercu Bułhakowa, Awinowickiego w Małym biesie Sołogubowa, Melchiora Abłoputo w Onych Witkacego (w Teatrze Słowackiego) i Mikołaja Podszewki w nie nocy letniej Szekspira (w Starym Teatrze) poprzez swš teatralnš barwnoć, gatunkowy synkretyzm ukazały wielowymiarowoć jego aktorskich możliwoci.
Pracę w Starym Teatrze rozpoczšł od obsypanej nagrodami roli Barnabasa Nedostala w Wionie Narodów w Cichym Zakštku Nowaczyńskiego w reżyserii Tadeusza Bradeckiego. Artysta stworzył postać doskonale komicznš, ciepłš i wzruszajšcš, a trawestacja języka czeskiego w jego wykonaniu była mistrzostwem. Kolejne role we współpracy z tym reżyserem to m.in.: szaleńczy w swym galopie, dynamiczny Hrabia Hufnagiel w Operetce Gombrowicza, przepojone baniowš egzotykš postacie Mustafy, Dottore, Gaspara Soareza w Rękopisie znalezionym w Saragossie Potockiego czy farsowo-komiczny Pompeiusz w Miarce za miarkę Szekspira. Wielowymiarowe kreacje stworzył aktor pod kierunkiem Andrzeja Wajdy: Sendera w Dybuku An-skiego, Klaudiusza w Hamlecie (IV) Szekspira - skrywajšcego pod maskš bezwzględnego cynika, człowieka zagubionego moralnie (przejmujšca scena modlitwy) i nasyconego brutalnš siłš Czepca w Weselu Wyspiańskiego (nagroda XVIII Opolskich Konfrontacji Teatralnych Klasyka Polska). W dramacie Calderona de la Barci Życie jest snem w inscenizacji Jerzego Jarockiego zbudował złożonš psychologicznie, wieloznacznš postać Clarina - błazna-filozofa. Mikołaj Grabowski, z którym artysta współpracuje od wielu lat, powierzajšc mu role w swych ostatnich inscenizacjach, wykorzystał naturalny dystans, autoironię, ostrš dyscyplinę formalnš aktora. Postacie Księcia i Ojca w Tangu Gombrowicz i Ojca w Trans- Atlantyku wg Gombrowicza (nagroda aktorska na VIII Międzynarodowym Festiwalu Gombrowiczowskim), a także Prymasa w Wyzwoleniu Wyspiańskiego stanowiš integralnš częć groteskowo-przemiewczego ducha przedstawień reżysera. Artysta perfekcyjnie wpisał się w trudnš rzeczywistoć przedstawień reżysera młodego pokolenia Jana Klaty: Agamemnon w odhumanizowanym wiecie Oresteji Ajschylosa i wzruszajšcy Jan Skrzetuski w zderzeniu z pogruchotanym mitem narodowego bohaterstwa.
Jednš z największych teatralnych przygód Jerzego Grałka była uwieńczona ogromnym sukcesem praca nad rolš Shylocka w Kupcu Weneckim Szekspira na Cork Midsummer Festival 2005 w Irlandii. Artysta zagrał w języku Szekspira w międzynarodowej obsadzie. Jego rola, jak zgodnie podkrelali krytycy, była najsilniejszym punktem przedstawienia reżysera Pata Kiernana. Grałek wyrasta nad wszystkich innych(...)gra zgodnie z tekstem, z głębiš intelektualnš, która dorównuje siłš logice emocji. Rola ta stanowi etyczne jšdro sztuki. (Irish Times, 20 czerwca 2005)
|