Natura przysz�o�ci. Idea festiwalu
Festiwal Conrada od pocz�tk�w swojego istnienia si�ga po problemy aktualne, cz�sto budz�ce niepok�j, wymagaj�ce natychmiastowych dzia�a�. Ka�dego roku organizatorzy wybieraj� temat g��wny, w�tek, ide�, wok� kt�rych tocz� si� festiwalowe dyskusje i spotkania. Tematy dobierane s� tak, by wykracza�y daleko poza kwestie literackie i porusza�y zagadnienia og�lniejszej spo�ecznej natury. W 2021 roku has�o festiwalu brzmi: �Natura przysz�o�ci�. Zawarli�my w nim celowo dwuznaczno��: pytania o natur� przysz�o�ci (jaka b�dzie i co nam przyniesie?) oraz o natur� w przysz�o�ci � jako problem �rodowiska naturalnego.

Odk�d cz�owiek zrozumia�, �e nie �yje jedynie w tera�niejszo�ci, czyli od kiedy zosta� cz�owiekiem, nie przesta� my�le� o przysz�o�ci. Ca�kiem do niedawna nie wiedzia�, czego mo�e si� po niej spodziewa�, nic dziwnego wi�c, �e domaga� si� precyzyjnej wizji tego, co czeka rodzaj ludzki. Oparta na chrze�cija�stwie kultura zachodnia dawa�a przez stulecia jasn� odpowied� na pytanie: �Co potem?�. U kresu wszystkich czas�w mia�o bowiem nast�pi� ponowne przyj�cie Chrystusa i s�d ostateczny dziel�cy ludzi na zbawionych i pot�pionych. Odk�d nauka zdominowa�a zachodni� wyobra�ni�, �w apokaliptyczny obraz zast�piony zosta� wizj� ci�g�ego post�pu ku chwale rodzaju ludzkiego. Cz�owiek o�wiecony mia� podbija� nie tylko przestrze� (tym zaj�a si� kolonizacja), ale i czas. Stawk� sta�a si� ludzka nie�miertelno��, tym razem dana nie przez Boga, lecz nauk�. Pojawienie si� w literaturze, a p�niej w filmie gatunk�w fantastycznych mia�o oswaja� sko�czony umys� ludzki z niesko�czono�ci� w przestrzeni (wyprawy mi�dzygalaktyczne) i czasie (time travel).

Duch naukowego optymizmu zaszczepionego nam przez o�wiecenie mia� si� �wietnie jeszcze do wczoraj. Dzi� wiemy, �e to, co w ci�gu ostatnich dwustu lat pobudza�o cywilizacj� zachodni� do wyt�onej pracy nad udoskonalaniem warunk�w �ycia, obraca si� powoli przeciwko niej samej. Katastrofa klimatyczna czy ekologiczna nie jest ju� tematem film�w grozy, lecz codzienno�ci� doniesie� prasowych. Dobrobyt nie dotyczy wi�kszo�ci mieszka�c�w naszej planety. Zdrowie okazuje si� przywilejem wybranych. Jedzenie masowe to �mieci przebrane za smako�yki. Nawet w krajach wysoko rozwini�tych g��d nie jest wyj�tkiem od normy, lecz przykr� rzeczywisto�ci�. Powietrze ju� nie s�u�y do oddychania, lecz do trucia. Masa rzeczy wytworzonych przez cz�owieka przewy�szy�a ju� biomas�. Cz�owiek tak zachwyci� si� swoim panowaniem nad Ziemi�, �e przesta� ju� na ni� zwraca� uwag�, mno��c zyski z produkcji niszcz�cej naturalne otoczenie. Cywilizacja, kt�ra mia�a przynie�� nam zbawienie od trosk �ycia, pomno�y�a je w stopniu jeszcze niedawno niewyobra�alnym. Niestety wiemy, co czeka nas w przysz�o�ci � na cywilizacyjne samounicestwienie pracowali�my wyj�tkowo wytrwale. Czasu na odwr�cenie biegu wydarze� jest zastraszaj�co ma�o.

Co w tej sytuacji oznaczaj� kultura, sztuka, literatura? Jakie jest ich zadanie? Dostarczanie wy��cznie przyjemnej rozrywki by�oby muzyk� dobywaj�c� si� z ton�cego okr�tu. Zadaniem kultury nie jest zamiatanie wiedzy o zbli�aj�cej si� katastrofie pod dywan, lecz upowszechnianie informacji o niej, prezentowanie r�nych punkt�w widzenia, t�umaczenie. Je�li kultura w ka�dym zak�tku globu jest wyrazem samo�wiadomo�ci jej u�ytkownik�w, ekspresj� trosk, l�k�w i pragnie�, to dzi�, bardziej ni� kiedykolwiek, potrzebujemy kultury �wiadomej zagro�e� cywilizacyjnych i debatuj�cej nad ich �agodzeniem. Festiwal Conrada od pocz�tku swego istnienia chcia� i nadal chce stawia� pytania o natur� naszej wsp�lnej przysz�o�ci, o przysz�o�� naszej wsp�lnej natury.

prof. Micha� Pawe� Markowski
Dyrektor Artystyczny Festiwalu Conrada

mat. http://conradfestival.pl/